Klaas Bakker, Projectdirecteur Large Projects Nederland Noord-West380kV
Cas König, CEO
Groningen Seaports NV
Reinier Raap, Projectmanager
Antea Group
De specialist
Om de nieuwe 380 kV-verbinding mogelijk te maken is cultuurtechnische en archeologische expertise nodig. TenneT zet hiervoor Antea Group in. Projectmanager Reinier Raap vertelt erover.
Raap: "De plaatsing van de 121 wintrack-masten vraagt veel van de bodem. Dan denk je allereerst aan plekken waar gegraven moet worden. Maar je hebt ook bouwwegen nodig om de masten op locatie te brengen. Deze transporten moeten soms dwars over hoogwaardige bouwgrond.
Al die tonnages hebben impact op gronden waar bieten, koolzaad en aardappelen worden verbouwd."
Als de aanleg klaar is en de bouwweg weggehaald, moet een grondeigenaar zijn grond in oude staat terugkrijgen. Raap: "Wij adviseren hoe je die grond in cultuur krijgt. Dit luistert nauw. Je hebt te maken met verschillende bodemlagen, met waterdoorlatendheid, de inwerking van voedingsstoffen en zuurstof. Soms moet je een laag afgraven en vervangen door een nieuwe. En wij zien er tijdens de werkzaamheden op toe dat het werk goed gebeurt."
Archeologie
"Ook archeologie zit in ons werkpakket. Bij wet is geregeld dat we in Nederland zorgvuldig omspringen met bodemvondsten. Over het hele tracé van de 380 kV moet daarom archeologisch vooronderzoek plaatsvinden. We hebben op meer dan honderd locaties nader archeologisch onderzoek uitgevoerd door middel van proefboringen en proefsleuven. Op twee locaties hebben we een grootschalig onderzoek gedaan door middel van opgravingen."
"Op één van die locaties zijn we onverwacht op een vlakwierde gestuit. Een plek waar mensen aan het begin van onze jaartelling tijdelijk hebben gewoond. We vonden er 35.000 stukjes aardewerk. Maar ook botten. Archeologisch gezien een belangrijke vondst, maar wel bewerkelijk. Al die duizenden objecten moeten worden schoongemaakt en beoordeeld. Aan ons om alles zorgvuldig en volgens wet- en regelgeving te behandelen, maar wel zo doelmatig mogelijk."
De energie van mensen
Overigens zijn het niet alleen de techniek, de procedures en de omgeving die de grootste uitdagingen vormen. Bakker: "De energie van de mens is de allergrootste. Toen ik achttien jaar geleden bij TenneT begon, kreeg ik personeelsnummer 463. Onderhand heb ik er vijfduizend collega’s bijgekregen. Om maar aan te geven hoeveel kennis wij nodig hebben om deze stap te maken. Dit vraagt meer dan ooit om partners die met ons mee willen én kunnen bouwen. Samen moeten we de schouders eronder zetten om deze transitie mogelijk te maken."
De eerste Wintrack-masten in het 380-kv tracé zijn inmiddels geplaatst. De slanke vervanger van de vertrouwde vakwerkmast symboliseert een nieuw tijdperk. Het maakt de transitie steeds zichtbaarder in het Groninger-land. Een panorama dat de komende decennia volop in ontwikkeling zal zijn. Vaarwel steenkool, vaarwel aardgas. Een groene toekomst lonkt.
De juiste mindset
Als projectdirecteur gaat het werk van Bakker daarom verder dan de inhoud, de financiën en de contracten. Bakker: "Persoonlijk is het mijn grote uitdaging om iedereen die aan dit project werkt in de juiste mindset te krijgen. Om iedere betrokkene te laten zien wat er in dit gebied speelt. Om het belang van zorgvuldig en transparant werken te benadrukken. Wij zijn te gast in deze omgeving. En we doen er alles aan om de impact op de omgeving minimaal te houden."
Hoogwaardige akkerbouw
"Daarom zijn we blij met Antea Group", vervolgt Bakker: "Neem de cultuurtechnische kennis die jullie inbrengen. Dit lijkt een klein onderdeel, maar is ontzettend belangrijk. De 380 kV doorkruist het land van tientallen akkerbouwers. Die krijgen te maken met zwaar transport over hun land. Aan ons om ervoor te zorgen dat dit land in dezelfde staat terug wordt gebracht als daarvoor. Daar wil je geen discussie over. Dit vraagt om grote zorgvuldigheid, goede technische oplossingen en afstemming met grondeigenaren. Dat complete plaatje hebben jullie in huis."
Feiten
- De hoogspanningsverbinding Eemshaven-Vierverlaten 380 kV is een 4-circuits lijnverbinding en bestaat uit 121 wintrackmasten.
- Op het moment dat de nieuwe hoogspanningsverbinding klaar is, wordt de overbodige 220 kV-lijnverbinding afgebroken.
- TenneT, de Provincie Groningen, Groningen Seaports én Enexis tekenden in 2020 een convenant om de ontwikkeling van de energie-infrastructuur met 50% procent te versnellen.
- TenneT nam in 2020 twee hoogspanningsstations in de Eemshaven in gebruik. Station Middenweg is speciaal gebouwd voor het transport van duurzame energie die in de Eemshaven zelf wordt opgewekt.
- Onder de noemer NorthH2 hebben meerdere partijen de ambitie opgevat om met windenergie van de Noordzee 3 tot 4 gigawatt op te wekken om daarna door te groeien naar 10 gigawatt. Een groot deel van deze energie wordt omgezet naar waterstof.
"Vaarwel steenkool, vaarwel aardgas.
Een groene toekomst lonkt"
Hoogspanning
Want, zelfs in een gebied waar relatief veel ruimte is, staat zo’n project onder hoogspanning. Bakker: "Logisch, iedereen wil stroom, maar niemand wil een mast in zijn achtertuin." In het aardbevingsgebied Noordoost-Groningen ligt dit nóg gevoeliger. "Iedereen beseft dat deze verbinding nodig is, willen we van het aardgas af. Maar het sentiment leeft ook dat de BV Nederland wéér naar het Noorden komt voor een project van nationaal belang, maar waarbij de impact bij de Groningers ligt."
Een puzzel
De veertig kilometer tussen Eemshaven en Vierverlaten is 'een beginnetje’. De verbinding is onderdeel van een energie-snelweg van Eemshaven naar de landelijke 380 kV-ring. Een traject waar al dertien jaar over wordt gesproken. Bakker: "Het geeft maar aan hoe lastig het is om deze projecten te realiseren. Ja, we hadden een kredietcrisis die voor vertraging zorgde. Maar, het is vooral ontzettend complex om zo’n traject ruimtelijk in te passen. Al die procedures, al die onderzoeken: het is een puzzel waarvan duizenden stukjes goed moeten vallen."
Achtbaans-snelweg
De komst van een 380 kV-verbinding tussen Eemshaven en verdeelstation Vierverlaten bij de stad Groningen is hierin een mooie en nodige stap. "Zie dit maar als een achtbaans-snelweg voor elektriciteitstransport" schetst projectdirecteur Klaas Bakker van TenneT. De 380 kV biedt vier keer meer capaciteit dan de huidige220 kV-verbinding. Bakker: "Deze uitbreiding is nodig. We willen versneld van het gas af, gaan meer elektriciteit gebruiken. Hierdoor dreigt filevorming op het net. Alleen al de komende jaren investeren we zes miljard euro in het verzwaren van het hele landelijke net."
Energie-infra
Zo’n duurzame energierotonde kan niet zonder infrastructuur. Immers, al die MegaWatts moeten aangesloten, verbonden, getransformeerd en getransporteerd worden. König: "Wij maken ons sterk voor een toekomstbestendige energie-infra. Dit betekent dat centrales snel geschikt moeten worden gemaakt, dat er op korte termijn nieuwe hoogspannings-stations nodig zijn en dat de transportcapaciteit fors wordt vergroot. Dit kunnen wij niet alleen. Wij hebben de hele keten nodig. Industrie, energieproducenten, maar zeker ook de overheid."
Megawatts van het land en van zee
De Eemshaven is hiermee niet alleen een energiepoort én een economische motor (Vanwege de beschikbaarheid van energie vestigen bedrijven zich hier graag. Je vindt er bijvoorbeeld het grootste Europese datacenter van Google). Hier voltrekt zich ook in hoog tempo de transitie van steenkool en aardgas naar offshore windenergie, biomassa, zonne-energie en waterstof. König: "Wij willen dé Nederlandse rotonde worden voor duurzame energie". En die ontwikkeling gaat razendsnel. "Onderhand ligt het percentage duurzaam opgewekte energie rond de 40%. In 2035 zitten we al op 60%."
"Al die MegaWatts moeten aangesloten, verbonden, getransformeerd en getransporteerd worden"
Groningen. Ooit het land van turf en aardgas. Tegenwoordig steeds meer van wind en zon. Al die MegaWatts worden opgewekt of komen binnen in de Eemshaven en Delfzijl. In 2040 moet deze energiepoort miljoenen Nederlandse huishoudens van duurzame energie voorzien. Om ervoor te zorgen dat die energie z’n weg vindt, wordt hard gewerkt aan de komst van de 380-kV stroomverbinding door het Groninger land. TAGM nam een kijkje achter de schermen.
Windmolens langs de dijk, een enorm web van hoogspanningskabels, silhouetten van energiecentrales. Wanneer je de Eemshaven binnenrijdt, zie je in één oogopslag waarom deze plek zich dé energiepoort van Nederland mag noemen. Het is de plek waar 8000 Megawatt vermogen wordt opgewekt en binnenkomt. In de centrales en wind- en zonneparken in en rond het havengebied. Via windparken van zee en elektriciteitsverbindingen met Scandinavië. "Zo’n dertig procent van de energie die jij en ik verbruiken, komt uit de Eemshaven", vertelt Cas König, CEO van Groningen Seaports.
Klaas Bakker, Projectdirecteur Large Projects Nederland Noord-West380kV
Cas König, CEO
Groningen Seaports NV
Reinier Raap, Projectmanager
Antea Group
De specialist
Om de nieuwe 380 kV-verbinding mogelijk te maken is cultuurtechnische en archeologische expertise nodig. TenneT zet hiervoor Antea Group in. Projectmanager Reinier Raap vertelt erover.
Raap: "De plaatsing van de 121 wintrack-masten vraagt veel van de bodem. Dan denk je allereerst aan plekken waar gegraven moet worden. Maar je hebt ook bouwwegen nodig om de masten op locatie te brengen. Deze transporten moeten soms dwars over hoogwaardige bouwgrond.
Al die tonnages hebben impact op gronden waar bieten, koolzaad en aardappelen worden verbouwd."
Als de aanleg klaar is en de bouwweg weggehaald, moet een grondeigenaar zijn grond in oude staat terugkrijgen. Raap: "Wij adviseren hoe je die grond in cultuur krijgt. Dit luistert nauw. Je hebt te maken met verschillende bodemlagen, met waterdoorlatendheid, de inwerking van voedingsstoffen en zuurstof. Soms moet je een laag afgraven en vervangen door een nieuwe. En wij zien er tijdens de werkzaamheden op toe dat het werk goed gebeurt."
Archeologie
"Ook archeologie zit in ons werkpakket. Bij wet is geregeld dat we in Nederland zorgvuldig omspringen met bodemvondsten. Over het hele tracé van de 380 kV moet daarom archeologisch vooronderzoek plaatsvinden. We hebben op meer dan honderd locaties nader archeologisch onderzoek uitgevoerd door middel van proefboringen en proefsleuven. Op twee locaties hebben we een grootschalig onderzoek gedaan door middel van opgravingen."
"Op één van die locaties zijn we onverwacht op een vlakwierde gestuit. Een plek waar mensen aan het begin van onze jaartelling tijdelijk hebben gewoond. We vonden er 35.000 stukjes aardewerk. Maar ook botten. Archeologisch gezien een belangrijke vondst, maar wel bewerkelijk. Al die duizenden objecten moeten worden schoongemaakt en beoordeeld. Aan ons om alles zorgvuldig en volgens wet- en regelgeving te behandelen, maar wel zo doelmatig mogelijk."
De energie van mensen
Overigens zijn het niet alleen de techniek, de procedures en de omgeving die de grootste uitdagingen vormen. Bakker: "De energie van de mens is de allergrootste. Toen ik achttien jaar geleden bij TenneT begon, kreeg ik personeelsnummer 463. Onderhand heb ik er vijfduizend collega’s bijgekregen. Om maar aan te geven hoeveel kennis wij nodig hebben om deze stap te maken. Dit vraagt meer dan ooit om partners die met ons mee willen én kunnen bouwen. Samen moeten we de schouders eronder zetten om deze transitie mogelijk te maken."
De eerste Wintrack-masten in het 380-kv tracé zijn inmiddels geplaatst. De slanke vervanger van de vertrouwde vakwerkmast symboliseert een nieuw tijdperk. Het maakt de transitie steeds zichtbaarder in het Groninger-land. Een panorama dat de komende decennia volop in ontwikkeling zal zijn. Vaarwel steenkool, vaarwel aardgas. Een groene toekomst lonkt.
De juiste mindset
Als projectdirecteur gaat het werk van Bakker daarom verder dan de inhoud, de financiën en de contracten. Bakker: "Persoonlijk is het mijn grote uitdaging om iedereen die aan dit project werkt in de juiste mindset te krijgen. Om iedere betrokkene te laten zien wat er in dit gebied speelt. Om het belang van zorgvuldig en transparant werken te benadrukken. Wij zijn te gast in deze omgeving. En we doen er alles aan om de impact op de omgeving minimaal te houden."
Hoogwaardige akkerbouw
"Daarom zijn we blij met Antea Group", vervolgt Bakker: "Neem de cultuurtechnische kennis die jullie inbrengen. Dit lijkt een klein onderdeel, maar is ontzettend belangrijk. De 380 kV doorkruist het land van tientallen akkerbouwers. Die krijgen te maken met zwaar transport over hun land. Aan ons om ervoor te zorgen dat dit land in dezelfde staat terug wordt gebracht als daarvoor. Daar wil je geen discussie over. Dit vraagt om grote zorgvuldigheid, goede technische oplossingen en afstemming met grondeigenaren. Dat complete plaatje hebben jullie in huis."
Feiten
- De hoogspanningsverbinding Eemshaven-Vierverlaten 380 kV is een 4-circuits lijnverbinding en bestaat uit 121 wintrackmasten.
- Op het moment dat de nieuwe hoogspanningsverbinding klaar is, wordt de overbodige 220 kV-lijnverbinding afgebroken.
- TenneT, de Provincie Groningen, Groningen Seaports én Enexis tekenden in 2020 een convenant om de ontwikkeling van de energie-infrastructuur met 50% procent te versnellen.
- TenneT nam in 2020 twee hoogspanningsstations in de Eemshaven in gebruik. Station Middenweg is speciaal gebouwd voor het transport van duurzame energie die in de Eemshaven zelf wordt opgewekt.
- Onder de noemer NorthH2 hebben meerdere partijen de ambitie opgevat om met windenergie van de Noordzee 3 tot 4 gigawatt op te wekken om daarna door te groeien naar 10 gigawatt. Een groot deel van deze energie wordt omgezet naar waterstof.
"Vaarwel steenkool, vaarwel aardgas.
Een groene toekomst lonkt"
Hoogspanning
Want, zelfs in een gebied waar relatief veel ruimte is, staat zo’n project onder hoogspanning. Bakker: "Logisch, iedereen wil stroom, maar niemand wil een mast in zijn achtertuin." In het aardbevingsgebied Noordoost-Groningen ligt dit nóg gevoeliger. "Iedereen beseft dat deze verbinding nodig is, willen we van het aardgas af. Maar het sentiment leeft ook dat de BV Nederland wéér naar het Noorden komt voor een project van nationaal belang, maar waarbij de impact bij de Groningers ligt."
Een puzzel
De veertig kilometer tussen Eemshaven en Vierverlaten is 'een beginnetje’. De verbinding is onderdeel van een energie-snelweg van Eemshaven naar de landelijke 380 kV-ring. Een traject waar al dertien jaar over wordt gesproken. Bakker: "Het geeft maar aan hoe lastig het is om deze projecten te realiseren. Ja, we hadden een kredietcrisis die voor vertraging zorgde. Maar, het is vooral ontzettend complex om zo’n traject ruimtelijk in te passen. Al die procedures, al die onderzoeken: het is een puzzel waarvan duizenden stukjes goed moeten vallen."
Achtbaans-snelweg
De komst van een 380 kV-verbinding tussen Eemshaven en verdeelstation Vierverlaten bij de stad Groningen is hierin een mooie en nodige stap. "Zie dit maar als een achtbaans-snelweg voor elektriciteitstransport" schetst projectdirecteur Klaas Bakker van TenneT. De 380 kV biedt vier keer meer capaciteit dan de huidige220 kV-verbinding. Bakker: "Deze uitbreiding is nodig. We willen versneld van het gas af, gaan meer elektriciteit gebruiken. Hierdoor dreigt filevorming op het net. Alleen al de komende jaren investeren we zes miljard euro in het verzwaren van het hele landelijke net."
Energie-infra
Zo’n duurzame energierotonde kan niet zonder infrastructuur. Immers, al die MegaWatts moeten aangesloten, verbonden, getransformeerd en getransporteerd worden. König: "Wij maken ons sterk voor een toekomstbestendige energie-infra. Dit betekent dat centrales snel geschikt moeten worden gemaakt, dat er op korte termijn nieuwe hoogspannings-stations nodig zijn en dat de transportcapaciteit fors wordt vergroot. Dit kunnen wij niet alleen. Wij hebben de hele keten nodig. Industrie, energieproducenten, maar zeker ook de overheid."
"Al die MegaWatts moeten aangesloten, verbonden, getransformeerd en getransporteerd worden"
Megawatts van het land en van zee
De Eemshaven is hiermee niet alleen een energiepoort én een economische motor (Vanwege de beschikbaarheid van energie vestigen bedrijven zich hier graag. Je vindt er bijvoorbeeld het grootste Europese datacenter van Google). Hier voltrekt zich ook in hoog tempo de transitie van steenkool en aardgas naar offshore windenergie, biomassa, zonne-energie en waterstof. König: "Wij willen dé Nederlandse rotonde worden voor duurzame energie". En die ontwikkeling gaat razendsnel. "Onderhand ligt het percentage duurzaam opgewekte energie rond de 40%. In 2035 zitten we al op 60%."
Groningen. Ooit het land van turf en aardgas. Tegenwoordig steeds meer van wind en zon. Al die MegaWatts worden opgewekt of komen binnen in de Eemshaven en Delfzijl. In 2040 moet deze energiepoort miljoenen Nederlandse huishoudens van duurzame energie voorzien. Om ervoor te zorgen dat die energie z’n weg vindt, wordt hard gewerkt aan de komst van de 380-kV stroomverbinding door het Groninger land. TAGM nam een kijkje achter de schermen.
Windmolens langs de dijk, een enorm web van hoogspanningskabels, silhouetten van energiecentrales. Wanneer je de Eemshaven binnenrijdt, zie je in één oogopslag waarom deze plek zich dé energiepoort van Nederland mag noemen. Het is de plek waar 8000 Megawatt vermogen wordt opgewekt en binnenkomt. In de centrales en wind- en zonneparken in en rond het havengebied. Via windparken van zee en elektriciteitsverbindingen met Scandinavië. "Zo’n dertig procent van de energie die jij en ik verbruiken, komt uit de Eemshaven", vertelt Cas König, CEO van Groningen Seaports.