Dennis Bron, Projectleider
gemeente Steenwijkerland

Marcel Scheringa, Wethouder
gemeente Steenwijkerland

Familie-verbinding

Met een enorme vaart komt Thom Dolstra (18) met de fiets over de brug gevlogen. Hij werpt een snelle blik op de camera van de fotograaf en remt dan toch af, "mooie camera", begint Thom het gesprek. Voor Thom, eigenaar van een video- en productiebedrijf, is de 3D geprinte fietsbrug de verbinding tussen zijn woning en die van zijn oma. Een paar keer per week fietst hij over de brug. Thom wist niet dat de fietsbrug met een bijzondere techniek gemaakt is maar is direct geïnteresseerd. "Gaaf dat dit mogelijk is en dat de gemeente Steenwijkerland deze ambitie heeft. Voortaan fiets ik toch met een ander gevoel over deze brug."

Aan het woord

Jaap de Olde, Projectmanager
Kunstwerken Antea Group

De specialist

Jaap de Olde is Projectmanager bij Antea Group. Met de gemeente Steenwijkerland maakte hij de komst van de 3D-brug mogelijk. ‘‘Dit project bracht ons waardevolle inzichten in het proces van ontwerpen en realiseren.’’

"Binnen Antea Group zijn we sinds 2018 bezig om de mogelijkheden te ontdekken van de 3D-printtechniek. Wij zochten een infraproject om dit in de praktijk te brengen. Onder meer om te ervaren hoe je zo’n brug ontwerpt en waar je op moet letten. Ontzettend mooi dat de gemeente Steenwijkerland samen met ons wilde pionieren.

Met de betonprinter kun je unieke producten maken. Dit vraagt om een ander ontwerpproces. Wij hebben daarom gewerkt met topologisch ontwerpen. Hiermee berekent software, binnen alle randvoorwaarden, de meest ideale vorm van de constructie. Zo kom je tot een variant die maximale sterkte biedt, maar met minimaal materiaalgebruik. Zo konden we in de fietsbrug met 30% minder materiaal toe dan gebruikelijk.

Door met een échte brug aan de slag te gaan, word je met allerlei nieuwe vragen geconfronteerd. Welke betonsamenstelling ga je gebruiken, hoe kun je een brugleuning veilig op het printbeton bevestigen? En hoe breng je de brug op z’n plek? Antwoorden die je alleen vindt door er mee aan het werk te gaan.

We zijn tevreden met het resultaat. Maar ook de leerpunten zijn waardevol. Dit project bracht ons allerlei nieuwe inzichten in het proces van ontwerpen en realiseren. Dit maakt een volgend printproject weer een stukje efficiënter.’’

Hoe werkt dat: 3D-printen?

Het dek van de Steenwijker fietsbrug is in de fabriek van BAM in Eindhoven geprint. Hiervoor is eerst een 3D-model uitgewerkt. Aan de hand van dit ontwerp bouwde de printer het brugdek laagje voor laagje op. Het printen van het beton duurde enkele dagen. Daarna is de brug in z’n geheel naar Steenwijk vervoerd, geplaatst en afgemonteerd. Binnen vijf weken was de brug klaar voor gebruik.

Een volwaardig én heel interessant alternatief

De pilot laat zien dat de 3D-geprinte brug een volwaardig alternatief is voor een traditionele brug. Scheringa: ‘‘Dankzij deze techniek kun je bruggen sneller realiseren, verbruik je tot dertig procent minder materiaal en kun je vormvrij ontwerpen. Aangezien Steenwijkerland een waterrijke gemeente is met veel bruggen, gaan wij deze techniek vaker in onze afwegingen meenemen.’’

Hiermee is niet gezegd dat 3D-printen een ‘no-brainer’ is. Scheringa: ‘‘Het is de uitdaging om deze techniek qua kosten interessanter te maken. Een traditionele betonnen fietsbrug realiseren is nu nog goedkoper. Maar dit kan veranderen. Hoe groter de adaptatie, hoe efficiënter en financieel aantrekkelijker een technologie vaak wordt. Wij hopen dat wij hebben kunnen bijdragen aan die versnelling.’’


Lees hier meer over 3D printen en Antea Group

Inpassing

De inpassing van de brug was ook een vraagstuk. Bron: "Er lag een mooi houten bruggetje in een parkachtige omgeving, dat werd dus beton. Onze stedenbouwkundige heeft hierin meegedacht. Zo ontstond het idee om de leuningen in hout uit te voeren en de betonnen damwanden met hout te bekleden zodat er een natuurlijke uitstraling ontstaat.’’ Scheringa vult aan: ‘‘Ik ben onlangs over de brug gewandeld en ik moet zeggen dat er echt iets moois ligt. Geen betonnen bak, maar een ranke brug met een natuurlijke uitstraling. Dit kan dus gewoon met beton.’’

Ontdekkingstocht

Wie voor één van de eerste printbruggen van Nederland kiest, weet op voorhand dat het ontwerptraject anders dan gebruikelijk wordt. Bron: ‘‘Het is een ontdekkingstocht. Neem de vergunningverlening. Je hebt nog geen Eurocodes waaraan je kunt toetsen of een 3D-brug aan alle normen voldoet. Onze constructeur is daarom nauw bij het ontwerpproces betrokken geweest. We hebben extra materiaalonderzoek laten doen en we zijn in de fabriek geweest om te zien hoe die brug werd geprint. Antea Group voerde bezwijkproeven uit om de sterkte van de brug aan te tonen.’’

Duurzame investering

Ook het gemeentebestuur schaarde zich achter de plannen. Wethouder  Scheringa: ‘‘Steenwijkerland heeft grote circulaire ambities. De brug past in alle opzichten in dit plaatje. Hij gaat twee keer zo lang mee als z’n voorganger en het materiaal kan na het einde van de levensduur worden hergebruikt. Een duurzame investering. Daarnaast nemen wij als gemeente ook de verantwoordelijkheid om circulaire innovaties verder te brengen. Bij de ideeën van Antea Group hadden wij een goed gevoel.’’

Circulair
Z’n houten voorganger was na dertig jaar toe aan vervanging. Terwijl de gemeente nadacht over een opvolger, klopte Antea Group aan met de vraag of de gemeente oren had naar een brug uit de 3D-printer. Bron: ‘‘Voor ons een mooie kans om te ontdekken wat deze techniek te bieden heeft. En wij hadden een brug voorhanden die zich hiervoor uitstekend leende. Pionieren met een fietsbrug is minder risicovol dan een brug voor zwaar verkeer.’’

"Een volwaardig én heel interessant alternatief"

De gemeente Steenwijkerland beschikt sinds dit voorjaar over een unieke fiets- en voetgangersbrug. De allereerste brug in Noord-Nederland die uit de printer is komen ‘rollen’. ‘Een geslaagd experiment’, vinden wethouder Marcel Scheringa en projectleider Dennis Bron van de gemeente. ‘‘Een duurzame investering én een waardevolle stap richting
een circulaire wereld.’’ 

Op het eerste gezicht verraadt de brug die in Steenwijk de Achterslagen met de Nieuwe Gagels verbindt, z’n innovatieve karakter niet. Een keurige brug, dat zeker. Veel hout, een ranke vorm en toch robuust. Een brug waar je zonder al te veel nadenken over heen wandelt of fietst. Toch schuilt er meer in deze brug dan je zou denken.

Dennis Bron, Projectleider
gemeente Steenwijkerland

Marcel Scheringa, Wethouder
gemeente Steenwijkerland

Familie-verbinding
Met een enorme vaart komt Thom Dolstra (18) met de fiets over de brug gevlogen. Hij werpt een snelle blik op de camera van de fotograaf en remt dan toch af, "mooie camera", begint Thom het gesprek. Voor Thom, eigenaar van een video- en productiebedrijf, is de 3D geprinte fietsbrug de verbinding tussen zijn woning en die van zijn oma. Een paar keer per week fietst hij over de brug. Thom wist niet dat de fietsbrug met een bijzondere techniek gemaakt is maar is direct geïnteresseerd. "Gaaf dat dit mogelijk is en dat de gemeente Steenwijkerland deze ambitie heeft. Voortaan fiets ik toch met een ander gevoel over deze brug."

Jaap de Olde, Projectmanager
Kunstwerken Antea Group

Aan het woord

De specialist

Jaap de Olde is Projectmanager bij Antea Group. Met de gemeente Steenwijkerland maakte hij de komst van de 3D-brug mogelijk. ‘‘Dit project bracht ons waardevolle inzichten in het proces van ontwerpen en realiseren.’’

"Binnen Antea Group zijn we sinds 2018 bezig om de mogelijkheden te ontdekken van de 3D-printtechniek. Wij zochten een infraproject om dit in de praktijk te brengen. Onder meer om te ervaren hoe je zo’n brug ontwerpt en waar je op moet letten. Ontzettend mooi dat de gemeente Steenwijkerland samen met ons wilde pionieren.

Met de betonprinter kun je unieke producten maken. Dit vraagt om een ander ontwerpproces. Wij hebben daarom gewerkt met topologisch ontwerpen. Hiermee berekent software, binnen alle randvoorwaarden, de meest ideale vorm van de constructie. Zo kom je tot een variant die maximale sterkte biedt, maar met minimaal materiaalgebruik. Zo konden we in de fietsbrug met 30% minder materiaal toe dan gebruikelijk.

Door met een échte brug aan de slag te gaan, word je met allerlei nieuwe vragen geconfronteerd. Welke betonsamenstelling ga je gebruiken, hoe kun je een brugleuning veilig op het printbeton bevestigen? En hoe breng je de brug op z’n plek? Antwoorden die je alleen vindt door er mee aan het werk te gaan.

We zijn tevreden met het resultaat. Maar ook de leerpunten zijn waardevol. Dit project bracht ons allerlei nieuwe inzichten in het proces van ontwerpen en realiseren. Dit maakt een volgend printproject weer een stukje efficiënter.’’

Hoe werkt dat: 3D-printen?

Het dek van de Steenwijker fietsbrug is in de fabriek van BAM in Eindhoven geprint. Hiervoor is eerst een 3D-model uitgewerkt. Aan de hand van dit ontwerp bouwde de printer het brugdek laagje voor laagje op. Het printen van het beton duurde enkele dagen. Daarna is de brug in z’n geheel naar Steenwijk vervoerd, geplaatst en afgemonteerd. Binnen vijf weken was de brug klaar voor gebruik.

Een volwaardig én heel interessant alternatief

De pilot laat zien dat de 3D-geprinte brug een volwaardig alternatief is voor een traditionele brug. Scheringa: ‘‘Dankzij deze techniek kun je bruggen sneller realiseren, verbruik je tot dertig procent minder materiaal en kun je vormvrij ontwerpen. Aangezien Steenwijkerland een waterrijke gemeente is met veel bruggen, gaan wij deze techniek vaker in onze afwegingen meenemen.’’

Hiermee is niet gezegd dat 3D-printen een ‘no-brainer’ is. Scheringa: ‘‘Het is de uitdaging om deze techniek qua kosten interessanter te maken. Een traditionele betonnen fietsbrug realiseren is nu nog goedkoper. Maar dit kan veranderen. Hoe groter de adaptatie, hoe efficiënter en financieel aantrekkelijker een technologie vaak wordt. Wij hopen dat wij hebben kunnen bijdragen aan die versnelling.’’


Lees hier meer over 3D printen en Antea Group

Inpassing

De inpassing van de brug was ook een vraagstuk. Bron: "Er lag een mooi houten bruggetje in een parkachtige omgeving, dat werd dus beton. Onze stedenbouwkundige heeft hierin meegedacht. Zo ontstond het idee om de leuningen in hout uit te voeren en de betonnen damwanden met hout te bekleden zodat er een natuurlijke uitstraling ontstaat.’’ Scheringa vult aan: ‘‘Ik ben onlangs over de brug gewandeld en ik moet zeggen dat er echt iets moois ligt. Geen betonnen bak, maar een ranke brug met een natuurlijke uitstraling. Dit kan dus gewoon met beton.’’

Ontdekkingstocht

Wie voor één van de eerste printbruggen van Nederland kiest, weet op voorhand dat het ontwerptraject anders dan gebruikelijk wordt. Bron: ‘‘Het is een ontdekkingstocht. Neem de vergunningverlening. Je hebt nog geen Eurocodes waaraan je kunt toetsen of een 3D-brug aan alle normen voldoet. Onze constructeur is daarom nauw bij het ontwerpproces betrokken geweest. We hebben extra materiaalonderzoek laten doen en we zijn in de fabriek geweest om te zien hoe die brug werd geprint. Antea Group voerde bezwijkproeven uit om de sterkte van de brug aan te tonen.’’

Duurzame investering

Ook het gemeentebestuur schaarde zich achter de plannen. Wethouder  Scheringa: ‘‘Steenwijkerland heeft grote circulaire ambities. De brug past in alle opzichten in dit plaatje. Hij gaat twee keer zo lang mee als z’n voorganger en het materiaal kan na het einde van de levensduur worden hergebruikt. Een duurzame investering. Daarnaast nemen wij als gemeente ook de verantwoordelijkheid om circulaire innovaties verder te brengen. Bij de ideeën van Antea Group hadden wij een goed gevoel.’’

"Een volwaardig én heel interessant alternatief"

Circulair
Z’n houten voorganger was na dertig jaar toe aan vervanging. Terwijl de gemeente nadacht over een opvolger, klopte Antea Group aan met de vraag of de gemeente oren had naar een brug uit de 3D-printer. Bron: ‘‘Voor ons een mooie kans om te ontdekken wat deze techniek te bieden heeft. En wij hadden een brug voorhanden die zich hiervoor uitstekend leende. Pionieren met een fietsbrug is minder risicovol dan een brug voor zwaar verkeer.’’

De gemeente Steenwijkerland beschikt sinds dit voorjaar over een unieke fiets- en voetgangersbrug. De allereerste brug in Noord-Nederland die uit de printer is komen ‘rollen’. ‘Een geslaagd experiment’, vinden wethouder Marcel Scheringa en projectleider Dennis Bron van de gemeente. ‘‘Een duurzame investering én een waardevolle stap richting
een circulaire wereld.’’ 

Op het eerste gezicht verraadt de brug die in Steenwijk de Achterslagen met de Nieuwe Gagels verbindt, z’n innovatieve karakter niet. Een keurige brug, dat zeker. Veel hout, een ranke vorm en toch robuust. Een brug waar je zonder al te veel nadenken over heen wandelt of fietst. Toch schuilt er meer in deze brug dan je zou denken.